فراز و فرود شیخ خزعل

همان طور که پیش از این ذکر شد دوره ی بین سال های 1897 ـ 1925 بحث انگیزترین و حساس ترین دوره ی تاریخ این خطه است. علاوه بر نزدیکی و معاصر بودن این دوره، وقوع حوادث مهم و سرنوشت ساز در عرصه ی جهانی و منطقه ای نیز اهمیت دوره ی مزبور را بیش از پیش کرده است؛ حوادث و رویدادهایی که برخی از آنها نقطه عطف تاریخ هستند و مسیر حرکت تاریخ بشری را تحت تاثیر قرار دادهاند. رخدادهای مزبور را می توان به طور خلاصه این چنین طبقه بندی کرد: 1ـ وقوع انقلاب مشروطه در سال 1906 ( 1285 ه. ش ) 2ـ کشف اولین چاه نفتی خاورمیانه در سال 1908 3ـ شعله ور شدن آتش جنگ جهانی اول در سال 1914 4ـ اضمحلال و فروپاشی امپراطور عثمانی 5ـ روی کار آمدن بلشویک ها و تشکیل اتحاد جماهیر شوروی در سال 1917 6ـ سقوط خاندان قاجار و برآمدن رضاخان میرپنج با توجه به وجود حوادث مهم و سرنوشت ساز در مقطع فوق، کتاب ها و نوشته های دوره مزبور بسیار بیش از دوره های ماقبل آن است. شاید برخی علت وفور منابع این دوره را گسترش علم و به موازات آن گسترش کتابت و تحریر حوادث و وقایع یومیه بدانند. شاید هم برخی دیگر علت این امر را حضور فرنگیان و به ویژه انگلیسی ها و به جا ماندن سفرنامه ها و خاطرات از آنها قلمداد کنند. اما علی رغم تاثیر دو عامل فوق در افزایش و وفور منابع و مآخذ پژوهش های مربوط به این دوره، قدر مسلم علت عنایت و توجه پژوهشگران و تاریخ نویسان و همچنین علاقه و میل خوانندگان به حوادث دوره ی مزبور همانا حدوث رخدادهای سرنوشت ساز فوق در آن مقطع و معاصر بودن آنها است. حوادث و رویدادهایی که دوره مزبور را از دوره های ماقبل و ما بعد آن متمایز و برجسته کرده، آن دوره را تا سرحد یک دوره سرنوشت ساز ارتقا بخشیده است.