لائیسیته ‏چیست؟ و نقدی بر نظریه پردازی های ایرانی درباره لائیسیته و سکولاریسم

غریب‌تر از «سکولار» و «سکولاریسم» در کشور ما، واژه‌های باز هم کم‌تر شناخته شده‌ای چون «لائیک» و «لائیسیته» است. در این مورد به جرئت می‌توان گفت که تاکنون در چه زمینه‌ی پرداخت مستقل نظری و چه در حوزه‌ی ترجمه‌ی آثار تاریخی، کار ضروی پاسخگوی نیازهای عاجل جنبش انجام نگرفته است. دلایل آن نیز تا اندازه‌ای روشن است. اغلب ایرانیانی که درباره‌ی «سکولاریسم» و «لائیسیته» بحثی اراده داده‌اند، بیش‌تر با ادبیات آنگلوساکسونی آشنایی حاصل کرده‌اند؛ و می‌دانیم که نویسندگان انگلیسی یا آمریکایی این‌گونه ادبیات از یک‌سو سکولاریسم را به طور عمده از موضع جامعه شناسانه مورد بررسی قرار داده‌اند و از سوی دیگر، کم‌تر از «لائیسیته» سخن رانده‌اند، زیرا این پدیده را در سامان خود تجربه نکرده‌اند و در نتیجه آن را به خوبی نمی‌شناسند. بیش‌تر نظریه‌پردازی ایرانی درباره‌ی «سکولاریسم» یا «لائیسیته» حاوی آشفتگی، اشتباه، اختلاط و التقاطند. در این کتاب آرا و عقاید صاحب‌نظران ایرانی درباره‌ی دو پدیدار نام برده در راستای دقت و شفافیت هرچه بیش‌تر نظری، کاربرد مقوله‌ها در تمایزها و اختلاف‌های‌شان و تحلیل مشخص بر مبنای شرایط سیاسی، اجتماعی و تاریخی نقد شده است.