کتاب کار استدلال- مجموعه تفکر نقاد شماره 14

آیا ما استدلال می‌کنیم؟ یعنی آیا هنگامی که می‌خواهیم کسی را قانع کنیم، برای ادعاهایمان دلیل می‌آوریم؟ استدلال کردن را کجا آموزش دیده‌ایم؟ چقدر در این زمینه تمرین کرده‌ایم؟ استدلال نوعی مهارت است نه دانش صرف. بنابراین، نیاز به تمرین دارد. آنچه ما و فرزندان‌مان در نظام آموزشی بیشتر تمرین می‌کنیم، مشتق و انتگرال است یا استدلال؟ از خود بپرسیم آخرین باری که یک استدلال اخلاقی نوشتیم و استدلالمان مورد نقد و بررسی خود و دیگران قرار گرفت، چه زمانی بود؟
ولی آیا استدلال کردن کمکی به بهبود اوضاع می‌کند؟ پاسخ ناامیدکننده این است که اکثراً خیر. بعید می‌دانم کسی صرفاً با گوش دادن به استدلال قانع شود و نظرش به یک‌باره تغییر کند؛ بخصوص وقتی قرار است درباره موضوعات مناقشه‌آمیز مهم و حیثیتی مانند باورهای مخاطبان استدلال کنیم. پس اگر واقعاً این‌گونه است، چرا باید با مخالفان خود بحث و گفت‌وگو کنیم؟ به یک دلیل ساده: چون به نظر می‌رسد فعلاً جایگزین بهتری جز گفت‌وگوی مستدل نداریم. چون فقط دو راه برای فیصله بخشیدن به مناقشه وجود دارد: گفت‌وگو کردن و زور.
این کتاب تلاشی برای تمرین استدلال و رشد عقلانیت است، کتابی با تمرین‌های متعدد و ملموس برای کسانی که می‌خواهند معقول‌تر باشند. امیدوارم که انتشار این کتاب فرصتی را برای اندیشیدن به استدلال و تمرین استدلال کردن فراهم آورد.
از مقدمه‌ی دكتر اكبر سلطانی
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران و مسئول گروه تفکر نقاد ابن سینا