حافظه اجتماعی و روایت داستانی ( با نگاهی به رمان تاریخ گرای فارسی دهه چهل )

این اثر شاید در جایی " قرار" بگیرد که جامعه شناسی، ادبیات و تاریخ با هم ملاقات می کنند و دغدغه بنیانی آن، سازوکار بازآفرینی حافظه اجتماعی در رمان های تاریخ گرا بوده است؛ رمان هایی که گذشته متاخر را بستر داستانی خود قرار داده اند.
نقطه عزیمت جستجوی چنان سازوکاری، این پیش فرض است که گذشته را از منظر اکنون و از دریچه پرسش های امروزمان می بینیم و از آنجا که اساساً "انسان حیوانی داستان سرا است" ، بازسازی ادبی گذشته متاخر در قالب روایت های داستانی، نوعی " گفتگو با تاریخ " است.
اگر چنین گفتگویی بتواند به غنایی که باختین از آن سخن می گوید نزدیک شود، می تواند مرزهای معرفتی ما را ارتقاء دهد و هر اندازه از آن غنا دور باشد، به همان اندازه نه تنها گفتگو، مخدوش و تاریخ در معنایی که در خدمت زندگی تواند بود . تحریف می شود، ارتقاء معرفتی و ارتقاء شرایط تاریخی، کمابیش مسدود می شود.
حدود نیمی از این اثر به مقولات و مفاهیم مرتبط با حافظه اجتماعی، روایت و مشخصا روایت داستانی تاریخ گرا می پردازد. در این مسیر، با نگاهی " ملهم " از باختین، در لابلای چنین مباحث مفهومی، برخی متون ادبی و تاریخی نظیر- آثاری از توکویل، مارکس، جویس و یوسا - به مثابه مصداق هایی کلاسیک از بازسازی روایی گذشته متاخر به میان آورده می شوند و نهایتاً به توان اخلاقی مراوده اخلاقی با گذشته از منظری ریکوری اشاره می شود.
نیمه دیگر اثر، نگاه خود را بر شرایط تاریخی و گفتمانی رمان تاریخ گرای فارسی دهه چهل، به مثابه دوران نضج این گونه ادبی، متمرکز می کند و با نگاه نزدیکتر به دورمان "شوهر آهو خانم " و "سووشون" به مثابه رمان های نمونه وار آن شرایط تاریخی و گفتمانی - سعی بر آن دارد که سازوکار "گفتگو با تاریخ " در این دو متن را بیازماید.