بینایی و مدرنیته

کتاب حاضر با طرح مسیٔله‌ی بینایی، از طریق مطالعه‌ی سیر تکوین مشاهده‌گرِ مدرن، چارچوبی تاریخی از دوره‌ای ترسیم می‌کند که بینایی مبدل به مسیٔله‌ی فلسفی جدیدی شد که گسست تاریخیِ سازنده‌ای را در ادراک بصری نمایان می‌کرد. این‌جا تبیینی از نحوه‌ی پیدایش و قوام‌یافتن سوژه‌ی مشاهده‌گر به منظور روشن‌ساختن ریشه‌های فرهنگ بصری مدرن ارایٔه می‌شود؛ مشاهده‌گری که در نیمه‌ی نخست قرن نوزدهم پدید آمد و، ضمن بدل‌شدن به موضوع مطالعات علمی و قرارگرفتن در معرض سنجش‌های کمّی، آماج روابط قدرت و شیوه‌های نوظهور مدیریت اجتماعی بود. درک چنین سوژه‌ای مستلزم بازنگری در پیوندهای متعاقبش با دیگر صورت‌های سوبژکتیویته است که طی همان قرن فرد را در مقام شهروند، کارگر، دانش‌آموز، بیمار، مجرم و نظایر آن تعریف می‌کرد. به این ترتیب، گره‌خوردن روش‌های نظارت و مدیریت اجتماعی با ابداعات و دستاوردهای بصری قرن نوزدهم، یعنی با فرایندی که در کل می‌تواند به مدرن‌شدنِ بینایی تعبیر شود، از تحول همه‌جانبه‌ای خبر می‌دهد که به شکل‌های تازه‌ای از دیدن، و به ظهور تلقی جدیدی از بینایی منجر شده است که عادت‌ها و تجربه‌های بصری امروزی‌مان بر پایه‌ی آن‌ها استوارند. این کتاب شرح و تبیینی تبارشناسانه از همین فرایند مدرن‌شدنِ بینایی است.