جامعه شناسی تاریخی ازدواج (محمد مهدی لبیبی)

در فصل اول کتاب با عنوان «سفرنامه شناسی» به انواع سفرنامه‌ها و انگیزه سیاحان از نقل مشاهداتشان و انواع سفرهای سیاسی، اقتصادی، مذهبی و اجتماعی پرداخته می‌شود.
دومین فصل این اثر با عنوان «ازدواج در گذر زمان» که اهداف و کارکردهای ازدواج و آشنایی خواننده با دیدگاه‌ها و نظریات مختلف درباره این پدیده در طول زمان را بررسی می‌کند.
فصل سوم کتاب که «تحول مفهوم ازدواج» نام دارد، با بررسی انتقادی سفرنامه‌های خارجی تحول مفهوم ازدواج را مورد توجه قرار داده است همچنین انواع ازدواج و شیوه‌های همسرگزینی نیز در این فصل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
مراسم و مناسک ازدواج از نخستین مرحله تا پایان آن در قالب مطالعه تطبیقی، محوریت چهارمین فصل کتاب «جامعه شناسی تاریخی ازدواج» را تشکیل می‌دهد. در بخشی از این فصل آمده است:
«شیر بها نیز در گذشته معنا و مفهوم خاصی داشت و نشان‌دهنده ارزشی بود که به آینده باروری زن داده می‌شد. برخی محققین معتقدند شیربها به ازدواج امنیت بیشتری می‌داد، زیرا خانواده دختر در صورت امتناع عروس مجبور به بازگرداندن شیربها بودند ولی در صورتی که داماد با عروس بدرفتاری می‌کرد آنها می‌توانستند از پس دادن آن امنتاع ورزند. بدین ترتیب خانواده دختر او را برای اطاعت در فشار می‌گذاشتند و خانواده پسر نیز بر رفتار داماد نظارت داشتند.»
«خانواده‌ها، اقوام و اقلیت‌ها» فصلی است که به امر ازدواج در میان اقوام و اقلیت‌های ایرانی پرداخته است. آخرین فصل این اثر نیز خواننده را با زندگینامه سیاحانی که در این کتاب از مکتوبات آن‌ها استفاده شده آشنا می‌کند.