لف تالستوی - به مثابه آیینه انقلاب روس

تالستوی در مقام نماینده عقاید و روحیاتی که در آستانه انقلاب بورژوایی در روسیه برای میلیون­ها دهقان روس شکل گرفته بود، بزرگ و با عظمت است. تالستوی نویسنده اصیلی است، زیرا اگر مجموع اندیشه­های او با هم در نظر گرفته شوند، همانا ویژگی­های انقلاب ما را به عنوان انقلاب بورژوایی دهقانی منعکس می­سازند. از این منظر تضادهای موجود در اندیشه­های تالستوی آیینه شفاف شرایط تضاد آمیزی است که دهقانان مجبور بودند به نقش­آفرینی تاریخی خود در انقلاب ما بپردازند. تالستوی هم خشم و نفرت فروخورده و تمایل شدید به زندگی و آینده­ای بهتر و رهایی از گذشته را منعکس کرده است و هم خیال­پردازی کودکانه و بی­تجربگی سیاسی و ناتوانی انقلابی را در شرایط تاریخی و اقتصادی هم ناگریز بودن آغاز مبارزه انقلابی توده­ها و آماده نبودن آنان برای مبارزه را ایجاب می­کند و هم پیدایش آموزه تالستویی، مقابله نکردن با شر را؛ آموزه­ای که مهم­ترین علت شکست نخستین عملیات انقلابی بود. تضادهای موجود در اندیشه­های تالستوی صرفا تضادهای فکری شخص او نیستند، بلکه بازتاب شرایط و تاثیرات اجتماعی و رسوم تاریخی بی­نهایت پیچیده و متضادی­اند که تعیین کننده روحیات طبقات و اقشار گوناگون جامعه روس در دوره پس از اصلاحات و پیش از انقلاب بودند.