انقلاب جهانی یا سوسیالیسم در یک کشور

لنین، رهبر مرکزی نخستین انقلاب سوسیالیستی جهان، نبردی را در سال های 1923-1922 آغاز کرد که آخرین نبرد سیاسی اش بود. آنچه لنین برایش مبارزه می کرد تداوم مسیر انقلابی بود که در اکتبر 1917 اولین دولت کارگران و دهقانان را در جهان بر مسند قدرت نشاند. مسیر انقلاب را امپریالیسم، که جمهوری شوروی را احاطه کرده بود، تهدید می کرد و در درون کشور، اقشار بورژوازی و یاران خادم به خویش آن ها در درون دولت و دستگاه حزب کمونیست، سر برون می آوردند.
پس از مرگ لنین در سال 1924 فشار درونی برای تغییر مسیر انقلاب سوسیالیستی شدت گرفت، تا آنجا که در سال 1928 در طرح برنامه ی "سوسیالیسم در یک کشور" که استالین و بوخارین به کنگره ششم بین الملل کمونیست ارایه داده بودند، منعکس شد. آن برنامه عملا سیاست ناسیونالیستی مسکو را در سطح جهان توجیه می کرد.
این کتاب سندی است که تروتسکی در انتقاد از تز "سوسیالیسم در یک کشور" به کنگره ی ششم کمینترن ارایه داد. در اینجا، او از مارکسیسم و رهیافت انترناسیونالیستی لنین دفاع می کند و برای تصحیح برنامه ی پیشنهادی و برگشتن به مسیر انقلاب اکتبر به نمایندگان احزاب کمونیست کشورها متوسل می شود. سند تروتسکی در کنگره به بحث گذاشته نشد و برنامه "سوسیالیسم در یک کشور بدون مخالفت تصویب شد. محققین و خوانندگان کتاب خود تشخیص خواهند داد که پس از گذشت بیش از 90 سال قضاوت تاریخ در این باره چگونه بوده و این نوشته چه درس هایی برای آینده دارد.